Miliony migoczących świateł, tysiące świetlnych instalacji, szopki, wyglądające jak dzieła sztuki, ogromne parady i pochody, atrakcje dla dzieci i dorosłych, unikalne tradycje i obfite uczty — to wszystko jest częścią Bożego Narodzenia w Hiszpanii. Dla mieszkańców tego kraju święta są głęboko religijne, ale jednocześnie radosne i kolorowe. Proponujemy zanurzyć się w tym cudownym bożonarodzeniowym wirze, by doznać niezapomnianych wrażeń.
Okres świąteczny w Hiszpanii oficjalnie zaczyna się 8 grudnia, w Dzień Niepokalanego Poczęcia (Día de la Inmaculada Concepción), a kończy 6 stycznia, w Święto Trzech Króli (Día de los Reyes Magos). Jednak w rzeczywistości rozpoczyna się znacznie wcześniej — już pod koniec listopada. Przyjedź do Hiszpanii w tym okresie, aby poznać niesamowite i nietypowe tradycje związane z obchodami Bożego Narodzenia.
Z pewnością zaskoczy Cię fakt, że chociaż Hiszpania ma własnego Ojca Bożego Narodzenia, Papá Noel, dzieci nie otrzymują od niego prezentów rankiem 25 grudnia. Dzieje się to 6 stycznia. Prezenty dostarczają trzej królowie, magowie i mędrcy: Melchior, Kaspar i Baltazar. To oni przynieśli prezenty Dzieciątku Jezus, które urodziło się w Betlejem. Aby dzieci nie pozostały bez miłej niespodzianki po Wigilii, w każdym regionie Hiszpanii istnieje postać mityczna, która daje im słodycze rano 25 grudnia. W Katalonii jest to Caga Tió, w Kraju Basków — Olentzero, a w Galicji — O Apalpador.
Hiszpanie świętują Wigilię (La Nochebuena) obfitym posiłkiem, a następnie udają się na specjalną mszę o północy — Misa del Gallo. Jej nazwa dosłownie tłumaczy się jako «Msza Koguta», ponieważ istnieje przekonanie, że to kogut jako pierwszy ogłosił narodziny Jezusa.
Aby życzyć Wesołych Świąt w Hiszpanii, najczęściej mówi się «Feliz Navidad!». Innym popularnym świątecznym pozdrowieniem w języku hiszpańskim jest «Que tengas una feliz Navidad!». A jeśli chcesz jednocześnie życzyć szczęśliwego nowego roku, powiedz «Feliz Navidad y Próspero Año Nuevo!».
To tylko krótka lista tego, czego nauczysz się i doświadczysz, świętując tradycyjne hiszpańskie Boże Narodzenie. Każde miasto w Królestwie ma swoją własną, unikalną rozrywkę i niezwykłe lokalizacje. Właśnie dlatego Spain Voyages przygotowało listę 7 najlepszych miejsc do zabawy podczas świąt Bożego Narodzenia w Hiszpanii.
Od końca listopada do początku stycznia Madryt zachwyca blaskiem świątecznych lampek. Około 12 milionów światełek LED jest wykorzystywanych do świątecznego udekorowania miasta. Nic więc dziwnego, że istnieje specjalna świąteczna trasa autobusowa o nazwie Naviluz. Od 29 listopada do 6 stycznia kursuje ona przez centrum Madrytu. Bilety należy kupić z wyprzedzeniem online, ponieważ jest wielu chętnych.
Jeśli wolisz spacerować, odwiedź Parque del Buen Retiro, Paseo del Prado i Plaza de Canalejas. Polecamy również podziwianie hotelu Four Seasons Madrid i jego oszałamiającego świątecznego wystroju. Odwiedź także Plaza de España, aby zobaczyć ogromną świecącą kulę o średnicy 12 metrów i cieszyć się muzyką oraz pokazem świetlnym.
Liczne jarmarki świąteczne dodają hiszpańskiej stolicy wyjątkowej atmosfery. Najpopularniejsze z nich znajdują się na Plaza Mayor i Plaza de España. Koniecznie odwiedź je, aby kupić hiszpańskie ozdoby świąteczne i słodycze.
Jazda na łyżwach od dawna jest wielką świąteczną tradycją w Madrycie. W tym celu można odwiedzić odkryte lodowisko La Navideña na Plaza de España, a także kryte lodowiska w Matadero Madrid i wewnątrz Galerii Kryształowej Palacio de Cibeles.
Święta Bożego Narodzenia w Madrycie trudno sobie wyobrazić bez wielkich szopek. W mieście znajdują się ich dziesiątki. Polecamy jednak zobaczyć te najbardziej imponujące, ze złożonymi fabułami i wieloma figurami, na Plaza de la Villa, Plaza de la Puerta del Sol, a także w Pałacu Królewskim w Madrycie, Muzeum Historii Madrytu i Palacio de Cibeles.
Program świąteczny w stolicy Hiszpanii jest zawsze bardzo bogaty w różnorodne wydarzenia. Teatro Real, Teatro Circo Price i Matadero Madrid są gospodarzami świątecznych koncertów i innych występów. A w Królewskim Ogrodzie Botanicznym Alfonsa XIII, na terenie Uniwersytetu Complutense w Madrycie, młodzi i starsi będą mogli wybrać się w świąteczną podróż do fantastycznego świata Manantial de los Sueños. To piękne teatralne show z interesującym programem i wesołymi przygodami.
Dziesięciokilometrowy bieg San Silvestre Vallecana przez świąteczne ulice Madrytu nie jest całkiem zwyczajnym, ale już tradycyjnym wydarzeniem sezonu bożonarodzeniowego. Odbywa się 31 grudnia. Wyścig z okazji 60. rocznicy odbędzie się w 2024 roku.
A obchody Bożego Narodzenia w Madrycie kończą się Paradą Trzech Króli, uważaną za jedną z najbardziej spektakularnych w Hiszpanii. Dzieje się to wieczorem 5 stycznia. Przez centrum miasta poruszają się jaskrawo zdobione platformy, na których siedzą trzej królowie Wschodu: Melchior, Kacper i Baltazar. Towarzyszą im liczne pazia, muzycy, akrobaci i tancerze w kolorowych strojach. W stronę widzów rzucane są cukierki i słodycze. Procesja biegnie od Paseo de la Castellana do Plaza de Cibeles, gdzie uczestnicy będą mogli podziwiać wspaniały pokaz sztucznych ogni.
Święta Bożego Narodzenia w Torrejón de Ardoz mogą być główną atrakcją Twojej podróży do Hiszpanii. To małe miasteczko niedaleko Madrytu, w którym co roku otwiera się największy w kraju park bożonarodzeniowy Mágicas Navidades. Od 15 listopada do 6 stycznia odwiedzający mogą w pełni zanurzyć się w magicznej świątecznej atmosferze. Park zajmuje powierzchnię 100 000 m² i oferuje duży wybór atrakcji. Koniecznie przejedź się gigantycznym diabelskim młynem o wysokości 42 metrów. Oferuje on wspaniałe panoramiczne widoki na Torrejón de Ardoz, rozświetlone bożonarodzeniowymi lampkami.
Ale w samym parku nie brakuje świątecznej iluminacji. Koniecznie zrób piękne zdjęcia na tle świecących instalacji i figurek w Laberinto Mitológico. Nacieszcie się jednym z najbardziej spektakularnych widowisk parku — videomapping-show Puerta Mágica o powierzchni 1000 m². Spaceruj wśród fantastycznie pięknych azjatyckich latarni przedstawiających zwierzęta, owady i baśniowe stworzenia. I podziwiaj hipnotyzującą sztukę rzeźby lodowej podczas Festiwalu Lodu, który gromadzi rzemieślników z całego świata.
Co godzinę w parku odbywa się spektakl muzyczny El Secreto de la Navidad, podczas którego dzieci i dorośli mogą cieszyć się kolorowymi występami i świątecznymi niespodziankami. Dzieci oraz ich rodzice będą mogli podziwiać największą w Hiszpanii szopkę, która opowie im historię narodzin Jezusa. Kolejnym miejscem, które koniecznie muszą zobaczyć najmłodsi odwiedzający park, jest Dom Narodzenia Pańskiego. Tutaj czekają na nich Papá Noel i Trzej Królowie. Nie zapomnijcie przygotować dla nich listów z najskrytszymi marzeniami i życzeniami.
W parku znajduje się także lodowisko o powierzchni 2000 m² zaprojektowane przez mistrza świata w łyżwiarstwie figurowym Javiera Fernándeza. Codziennie odbywają się tu występy zawodowych łyżwiarzy i samego Javiera, które dodają jeszcze bardziej świątecznej atmosfery.
W Mágicas Navidades można coś przekąsić i kupić pamiątki na uroczym jarmarku bożonarodzeniowym.
Park położony jest na terenie kompleksu targowego Torrejón de Ardoz, w pobliżu stacji kolejowej Torrejón de Ardoz Cercanías. Dojazd pociągiem, autobusem lub samochodem z Madrytu zajmuje niecałe pół godziny.
Boże Narodzenie w Barcelonie to magiczny czas, kiedy miasto zamienia się w wielki świąteczny plac zabaw! Wszystko zaczyna się pod koniec listopada wraz z zapaleniem iluminacji — Els Llums de Nadal. Ponad 400 miejsc w mieście ozdabia się światłami i girlandami, których całkowita długość sięga 110 kilometrów. Najpiękniejsze świąteczne pokazy świateł odbywają się na Plaza de Cataluña i otaczających go ulicach, a także na Carrer d’Aragó i Gran Via de las Cortes Catalanas. Jednym z najlepszych sposobów, aby je zobaczyć, jest świąteczna wycieczka piętrowym autobusem.
Jeśli chcesz przywieźć z Barcelony najlepsze pamiątki i ozdoby świąteczne, wybierz się na świąteczne jarmarki, z których słynie miasto. Najstarszą z nich jest Fira de Santa Llúcia. Odbywa się od 1786 roku wokół Katedry w Barcelonie. Warte odwiedzenia są także Fira de Nadal de la Sagrada Família w pobliżu głównej atrakcji miasta, Fira de Reis de la Gran Via na ulicy o tej samej nazwie i Fira Nadal de Port Vell w porcie w Barcelonie.
I proszę, nie zapomnijcie kupić głównych symboli Bożego Narodzenia w Katalonii: figurki caganera (człowieka załatwiającego sobie sprawę) oraz kłody Caga Tió (lub Tió de Nadal), o którą mali mieszkańcy Katalonii dbają przez kilka tygodni przed świętami, aby potem «wydobyć» z niej jak najwięcej prezentów i słodyczy.
Przeczytaj także:
Barcelona oferuje ogromną różnorodność wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych podczas Świąt Bożego Narodzenia, od koncertów muzyki klasycznej w Gran Teatro del Liceo, L’Auditori i Palau de la Música Catalana po występy na świeżym powietrzu podczas Festiwalu Nadala na Plaza de Cataluña. A jeśli świętujesz Boże Narodzenie w Barcelonie z dziećmi, koniecznie odwiedź Poble Espanyol, które od 30 listopada do 5 stycznia oferuje bogaty program świąteczny z mnóstwem atrakcji dla całej rodziny.
Oczywiście, tworząc listę rzeczy do zrobienia w Barcelonie w Boże Narodzenie, nie zapomnij dodać odwiedzenia mszy pasterskiej. Uważa się, że najpiękniejsza Misa del Gallo odbywa się w benedyktyńskim klasztorze Montserrat, niedaleko Barcelony. Jego chór chłopięcy, założony w XIV wieku, jest jednym z najstarszych w Europie i koncertuje na całym świecie.
Jedną z najbardziej niezwykłych tradycji obchodów Bożego Narodzenia w Barcelonie jest Copa Nadal. To doroczne wydarzenie pływackie, organizowane od 1907 roku przez Barcelonę Swimming Club dla wszystkich chętnych. Uczestnicy muszą pokonać 200 metrów w otwartym akwenie portu, w pobliżu L’Aquàrium. Tradycyjnie wyścig rozpoczyna się rankiem 25 grudnia i przyciąga kilkaset uczestników oraz tłumy widzów.
Spektakularnym zakończeniem sezonu bożonarodzeniowego w Barcelonie jest parada Trzech Króli. Melchior, Kacper i Baltazar przypływają wieczorem 5 stycznia do Port Vell na żaglowcu Santa Eulàlia. Po uroczystym spotkaniu z burmistrzem przesiadają się na udekorowane platformy i przemieszczają się po mieście. Towarzyszą im paziowie i baśniowe postacie, które obsypują widzów deszczem słodyczy. Parada przechodzi przez Avenida del Marquès de l’Argentera, Via Laietana i Plaza de Cataluña, kończąc się przy Magicznej Fontannie Montjuïc. Warto zająć miejsca wcześniej, gdyż zbiera się wielu widzów.
Zawsze marzyliście o świętach Bożego Narodzenia na Wyspach Kanaryjskich? Teneryfa będzie doskonałym wyborem! Tutaj ogólnokrajowe i wyspiarskie tradycje świąteczne mieszają się, tworząc barwny i niepowtarzalny koktajl. Wasze święta Bożego Narodzenia na Teneryfie pozostawią wiele miłych wspomnień.
Pogoda na wyspie w grudniu — bardzo sprzyjająca spacerom po plaży, kąpielom słonecznym i surfowaniu. Na południu temperatura powietrza dochodzi do +26 °C, na północy — do +23 °C. Temperatura wody przy brzegu osiąga +18–20 °C.
Jeśli marzycie o białych świętach na Teneryfie, możecie udać się na szczyt wulkanu Teide, który zimą pokrywa się śniegiem.
Sezon świąteczny rozpoczyna się w ostatni weekend listopada, kiedy w Santa Cruz de Tenerife, stolicy wyspy, a także w La Lagunie i La Orotavie zapalają się świąteczne iluminacje. Na głównych placach miast odbywają się jarmarki, koncerty i występy. W Santa Cruz tradycyjnie odbywa się Gastro Navidad Market Fest, który zazwyczaj trwa od 14 grudnia do 6 stycznia.
Głównym centrum rodzinnej zabawy w stolicy jest Dziecięcy i Młodzieżowy Park Teneryfy, czyli PIT (Parque Infantil y Juvenil de Tenerife). Tradycyjnie otwiera się on w sezonie świątecznym na terenie Centro Internacional de Ferias y Congresos de Tenerife. Na odwiedzających czeka tu 35 różnych placów zabaw, lodowisko, widowiska muzyczno-teatralne oraz ciekawe warsztaty.
Na Teneryfie, podobnie jak w całej Hiszpanii, bardzo popularna jest tradycja zdobienia miast szopkami. W tym względzie La Orotava przewyższa każde inne miasto Królestwa. Znajduje się tam specjalna trasa Ruta de Belenes, prowadząca przez 30 szopek. Hiszpańskie bożonarodzeniowe scenki są wyjątkowo misternie wykonane i przedstawiają nie tylko stajenkę, ale cały Betlejem z mieszkańcami, domami, farmami i targiem.
Na wyspie można również zobaczyć Belén Viviente (żywą szopkę) — inscenizację przedstawiającą narodziny Jezusa z udziałem mieszkańców. Najpopularniejsze Belén Viviente odbywają się w La Orotavie, dzielnicy Tigaiga w Los Realejos oraz na Plaza de la Candelaria w Santa Cruz.
Szczególnym punktem programu świątecznego na Teneryfie jest Concierto de Navidad Puertos de Tenerife w wykonaniu słynnej Orkiestry Symfonicznej Teneryfy. Co roku w tym plenerowym koncercie muzyki klasycznej uczestniczy około 20 000 widzów, a jego transmisja odbywa się na hiszpańskiej telewizji i online na całym świecie. Zyskał on status wydarzenia kulturalnego o międzynarodowym znaczeniu turystycznym. Wydarzenie odbywa się 25 grudnia na terenie portu Santa Cruz de Tenerife.
Malaga w czasie Bożego Narodzenia — jest przepiękna! Jej główną atrakcją są wspaniałe iluminacje na handlowej ulicy Calle Marqués de Larios (lub po prostu — Calle Larios). Pod koniec listopada ozdabia się ją setkami tysięcy lampek LED, tworząc skomplikowane kompozycje w formie kolumn i łuków. Tematyka zmienia się co roku. Synchronizowane światło i muzyka tworzą niesamowite widowisko.
Calle Larios — to najsłynniejsze, ale nie jedyne miejsce, gdzie można podziwiać piękno świątecznych świateł w Maladze. W historycznym centrum miasta udekorowanych jest około 80 ulic, placów, charakterystycznych punktów i rond drogowych. Koniecznie przespacerujcie się główną ulicą miasta Alameda Principal. W koronach rosnących tam drzew mieni się 270 000 lampek. Warto także odwiedzić Plaza de la Constitución, Calle San Juan oraz Calle Molina Lario — są one ozdobione równie pięknie.
Od 29 listopada 2024 do 6 stycznia 2025 roku w Historyczno-Botanicznym Ogrodzie La Concepción będzie odbywało się wielkie widowisko świetlne Ilusión. W tym roku po raz pierwszy w Maladze odbędzie się także festiwal lampionów z okazji Chińskiego Nowego Roku, który potrwa od 29 listopada 2024 do 12 lutego 2025 roku w Parque del Oeste. Na terenie 3 hektarów zostanie ustawionych 600 misternie wykonanych i pięknie podświetlanych figur przedstawiających prawdziwe i mityczne zwierzęta oraz fantastyczne postacie. W programie festiwalu znajdą się również ciekawe warsztaty, widowiska teatralne, muzyczne i taneczne.
Obchodząc Boże Narodzenie w Maladze, koniecznie zobaczcie videomapping-show na południowej fasadzie wieży Katedry. Pokazy zazwyczaj odbywają się codziennie o 18:45, 20:00 i 22:00 od 1 grudnia do 4 stycznia, z wyjątkiem 24 i 31 grudnia.
Malaga w okresie Bożego Narodzenia może pochwalić się licznymi świątecznymi jarmarkami. Dwa najpopularniejsze znajdują się w Paseo del Parque oraz na Muelle Uno w porcie Malagi. Można tam kupić ozdoby choinkowe i pamiątki, ubrania, dekoracje do domu, biżuterię, kosmetyki ręcznie robione i wiele więcej. Koniecznie spróbujcie tradycyjnych świątecznych słodkości — marcepanu, nugatu turrón, kruchego ciasteczka mantecados i oryginalnych ciasteczek borrachuelos, które przygotowuje się z dodatkiem wina z Malagi.
Najbardziej nietypowe miejsce, które warto odwiedzić w Maladze na Boże Narodzenie, to Angielski Cmentarz. Jest to najstarszy protestancki cmentarz w Hiszpanii, datowany na 1831 rok. Od 1 grudnia do 4 stycznia, w godzinach od 17:00 do 22:00, cmentarz zamienia się w prawdziwy portal do epoki wiktoriańskiej. Można tam posłuchać świątecznych hymnów w wykonaniu chóru ubranego w stroje angielskich kolędników tamtego czasu i obejrzeć inscenizację opowieści «Opowieść wigilijna» Charlesa Dickensa. Na miejscu można także wybrać się na fascynującą wycieczkę po cmentarzu ozdobionym świecącymi girlandami i światłami. Dostępny będzie także food truck z gorącą czekoladą lub grzanym winem, a piękny Gate House na ten czas zamieni się w sklep z artykułami świątecznymi.
Benidorm — słynny kurort na wybrzeżu Costa Blanca w regionie Walencja. Nawet w grudniu jest tam ciepło i słonecznie, a średnia temperatura w dzień waha się od +9 °C do +18 °C. Spędzając święta w Benidormie, możecie cieszyć się wyjątkową atmosferą — ciepłem słońca, łagodną bryzą Morza Śródziemnego, dobrą zabawą i poznawaniem lokalnych tradycji.
Warto wcześniej zarezerwować hotel, ponieważ w okresie Bożego Narodzenia zapotrzebowanie na pokoje gwałtownie wzrasta.
Na początku grudnia startuje w mieście BeniNadal — wyjątkowy jarmark świąteczny z bogatym programem. Na Plaza de SS.MM. Reyes de España otwiera się Plac Bożonarodzeniowy z iluminacją, atrakcjami, dmuchanymi zamkami, lodowiskiem i sceną do codziennych koncertów. Można tam zobaczyć pięknie oświetlone figury Trzech Króli o wysokości aż 10 metrów! Ich obozowisko znajduje się w ogrodzie obok Ratusza.
Najmłodsi goście Benidormu będą zachwyceni Domkiem Świątecznym, który działa przez cały okres świąteczny w Casa-Museo de l’Hort de Colón. Na dzieci czekają tam ciekawe warsztaty, koncerty, spektakle kukiełkowe i magiczne pokazy. W okresie przedświątecznym często odwiedza to miejsce sam Papá Noel.
Miasto słynie również ze swoich szopek. Najbardziej okazałą montuje się na Plaza de SS.MM. Reyes de España, a bardziej tradycyjną można zobaczyć w budynku Ratusza. Żadne Boże Narodzenie w Benidormie nie może się obyć bez innego ważnego punktu — świątecznego jarmarku Porrat Navideño w parku Elche. To najlepsze miejsce na zakup hiszpańskich świątecznych ozdób i degustację lokalnych przysmaków.
Bardzo nietypową tradycją świąteczną Benidormu jest San Silvestre Christmas Run. W 2024 roku odbędzie się po raz 14. W biegu mogą wziąć udział wszyscy chętni, w tym dzieci. Pamiętajcie o wcześniejszej rejestracji i zabawnym, świątecznym stroju.
Jeśli zdecydujecie się zostać w Benidormie na Nowy Rok, koniecznie weźcie udział w tradycyjnej zabawie, która odbywa się 31 grudnia na plaży Levante. A wieczorem 5 stycznia o 18:00 odbędzie się wspaniała parada Trzech Króli. Wezmą w niej udział pięknie udekorowane platformy, liczne zespoły artystyczne, przedstawiciele miejskich stowarzyszeń i grupy świąteczne, które rozrzucają słodycze dla dzieci. Pochód rozpoczyna się w parku Elche, przechodzi przez ulice miasta do Plaza de SS.MM. Reyes de España i kończy się w parku L’Aigüera, gdzie królowie zwracają się do dzieci ze sceny Auditorio Julio Iglesias.
Puebla de Sanabria to miasto w autonomicznej wspólnocie Kastylia i León. Jest znane z doskonale zachowanej średniowiecznej architektury, dzięki której uzyskało status kompleksu historyczno-artystycznego i znalazło się wśród stu najpiękniejszych miast Hiszpanii według National Geographic. Dodatkowo miasto położone jest w bardzo malowniczym górskim regionie, w obrębie Parku Przyrody Jeziora Sanabria.
Pomimo niewielkich rozmiarów, miasto cieszy się dużą popularnością wśród turystów. A na Boże Narodzenie Puebla de Sanabria staje się prawdziwym miejscem pielgrzymek. W 2018 roku miasto wygrało konkurs «Juntos Brillamos Más» organizowany przez Ferrero Rocher i zdobyło w nagrodę oszałamiającą iluminację świąteczną. Od tego czasu co roku, na początku grudnia, brukowane ulice miasta zalewają światła dziesiątek tysięcy złocistych lampek.
W mieście panuje niesamowita świąteczna atmosfera i radosny nastrój. Władze lokalne przygotowują dla gości bardzo bogaty program: koncerty z tradycyjnymi hiszpańskimi kolędami, wystawy szopkowe, przedstawienia teatralne, pokazy fajerwerków i wiele innych atrakcji. Koniecznie odwiedźcie jarmark bożonarodzeniowy, by spróbować regionalnych potraw i kupić pamiątki. Nie przegapcie wycieczki po słynnej XV-wiecznej twierdzy Puebla de Sanabria, znanej również jako zamek hrabiów Benavente. I nie przegapcie okazji, aby podziwiać naturalne piękno jeziora Sanabria podczas pieszej wędrówki.
Dodaj nasz artykuł do zakładek: zawiera wiele przydatnych informacji.
Dołącz również do nas na Pinterest, aby być na bieżąco z najnowszymi wiadomościami.
W dniu 20 listopada 2024 r. fasada Sagrada Familia w Barcelonie zostanie podświetlona na czerwono…
Hiszpanie rozegrali wszystkie mecze w rundach grupowych Ligi Narodów UEFA. 15 listopada zmierzyli się z…
W Madrycie zakończyła się 22. edycja Junior Eurowizji. Głównym triumfatorem konkursu był wykonawca z Gruzji…
Najpopularniejszy świąteczny autobus w Madrycie, Naviluz, przygotowuje się do podróży po świątecznie udekorowanym mieście. Ulubiony…
Wyjątkowa wystawa immersyjna Los mundos de Alicia (Światy Alicji) jest otwarta w Barcelonie do 16…
Urocza Ronda w hiszpańskiej prowincji Málaga to niesamowite miasto położone na skraju głębokiego wąwozu. Przyciąga…